ความรู้เกี่ยวกับเรื่องการลงทุนสำหรับกิจการเพื่อสังคมนั้นเป็นเรื่องที่ผู้เกี่ยวข้องทุกคนจำเป็นต้องมีความเข้าใจ ไม่ว่าจะเป็นทั้งทางฝั่งองค์กรผู้สนับสนุนที่เป็นสถาบันทางการเงิน (Financial Support) และฝั่งผู้สนับสนุนที่ไม่ใช่สถาบันทางการเงิน (Non-Financial Support) ที่ทำหน้าที่เป็นคนกลางหรือองค์กรผู้ให้ความช่วยเหลือ เพื่อให้สามารถร่วมมือกันพัฒนาและสร้างระบบนิเวศเพื่อความยั่งยืนไปได้ถูกทิศทาง

ในเบื้องต้น เรามาเรียนรู้ความหมายของศัพท์ 2 คำที่สำคัญ นั่นคือ การเงินเพื่อสังคม (Social Finance) และ การลงทุนเพื่อสร้างผลกระทบ (Impact Investment)

•        การเงินเพื่อสังคม (Social Finance) สหภาพยุโรปได้กำหนดคำนิยามไว้ว่า การเงินเพื่อสังคมนั้นไม่ได้เป็นเพียงการกระทำต่อเรื่องการเงินของกิจการเพื่อสังคมเท่านั้น หรือเป็นการริเริ่มประโยชน์เชิงสังคมหรือสิ่งแวดล้อม แต่การเงินเพื่อสังคมคือความยั่งยืนทางการเงิน ไม่ใช่แค่เพียงเครื่องมือทางการเงิน (Financial Instruments) เท่านั้น แต่หมายถึงการจัดการอุปสงค์และอุปทานของตลาดเพื่อทุนทางสังคม (ทุนทางสังคม หมายถึง ในลักษณะใหม่ที่ไม่ใช่เพียงทุนทางเศรษฐกิจที่มุ่งหวังในการทำกำไรหรือแสวงหาผลประโยชน์สูงสุดของตัวเอง แต่ทุนทางสังคมมีลักษณะเป็นผลประโยชน์หรือต้นทุนส่วนรวมที่มาจากการช่วยเหลือและความร่วมมือกันระหว่างบุคคลและระหว่างกลุ่มต่างๆ ในสังคม)
•        การลงทุนเพื่อสร้างผลกระทบ (Impact investment) Global Impact Investment Network (GIIN) ได้บรรยายความหมายของคำนี้ไว้ว่า คือ‘คือการลงทุนในธุรกิจ องค์กร หรือแหล่งเงินทุน ที่จะต้องสร้างผลกระทบต่อสังคมและสิ่งแวดล้อมไปพร้อมๆ กับที่สามารถสร้างรายได้ให้กับธุรกิจ

จากหัวข้อการบรรยาย “Sharing of findings from the Social Impact Investment Landscape Study” การแชร์ความรู้และประสบการณ์โดยคุณ Haidy Leung ตำแหน่ง Business Development Manager และคุณสุนิตย์ เชรษฐา กรรมการผู้จัดการ จาก ChangeFusion องค์กรที่ทำงานร่วมกับผู้ประกอบการเพื่อสังคมมานานนับสิบปี มีโอกาสได้เห็นกิจการเพื่อสังคม (Social Entreprises: SE) หลายกิจการเติบโต จึงสามารถรวบรวมข้อมูลและความต้องการ ทั้งทางฝั่งผู้ผลิตที่นำทรัพยากรมาใช้และฝั่งผู้บริโภคที่มีความต้องการด้านสินค้าและบริการต่างๆ เพื่อหาจุดร่วมที่นำมาซึ่งผลลัพธ์ที่คุ้มทุนและสร้างบริบทสังคมอย่างยั่งยืน

การเงินเพื่อสังคมนั้นเป็นเครื่องมือที่ช่วยค้นหาแหล่งเงินทุนที่มีเป้าหมายเพื่อสินค้าสาธารณะ (public good) สร้างโอกาสสำหรับนักลงทุน เพื่อเลือกลงทุนในโครงการที่สร้างประโยชน์ที่ดีต่อสังคม หรือช่วยเหลือชุมชนเพื่อให้สามารถเข้าถึงแหล่งเงินทุนใหม่ๆ ได้ โดยการเงินเพื่อสังคมนั้นสามารถทำได้ผ่านหลายเครื่องมือทางการเงิน ไม่ว่าจะเป็นการกู้ยืม พันธบัตรชุมชน พันธบัตรเพื่อสังคม การลงทุนที่เท่าเทียม สามารถช่วยเหลือองค์กรไม่แสวงหาผลกำไรหรือการกุศลต่างๆ ให้ประสบความสำเร็จมากยิ่งขึ้น การเงินเพื่อสังคมนั้นสามารถเข้าไปช่วยจัดการ ให้องค์กรหรือมูลนิธิต่างๆ นั้นสามารถเข้าถึงแหล่งเงินทุนใหม่ๆ ที่พร้อมสนับสนุนประเด็นทางสังคมได้ในหลากหลายมิติ ทั้งนวัตกรรมเพื่อสังคมและการเงินเพื่อสังคมนั้นต่างก็มีเป้าหมายเดียวกัน คือการช่วยเหลือผู้คน โดยเฉพาะกับผู้คนที่ด้อยโอกาส สามารถแบ่งปันความสำเร็จสู่ชุมชนและสังคม การเงินเพื่อสังคมที่ลงทุนไปกับกิจการเพื่อสังคมบางโครงการนั้นก็เป็นการสร้างงานและโอกาสสำหรับคนที่เข้าไม่ถึงตลาดแรงงาน

จากการสำรวจโดย ChangeFusion พบว่าบทบาทที่สำคัญในการสร้างผลลัพธ์ที่ยั่งยืนขององค์กรเงินทุน ไม่ว่าองค์กรเหล่านี้จะเป็นสถาบันที่ช่วยเหลือด้านการเงินแบบให้เปล่า (Grant) บริษัทเงินกู้ (Loan) หรือเป็นหุ้นส่วน (Equity Investment) สิ่งสำคัญคือต้องไม่คำนึงถึงการเป็นเพียงแค่สปอนเซอร์เท่านั้น แต่ต้องคำนึงถึงการร่วมมือที่สร้างโอกาสการเติบโตได้ในระยะยาวได้ (Long Term Investment) ChangeFusion ยังค้นพบว่าสิ่งที่สำคัญที่สุดสำหรับนักลงทุนคือความสำคัญด้านองค์ความรู้ที่ถูกต้องชัดเจนเกี่ยวกับการทำกิจการเพื่อสังคมและนักพัฒนาผู้ขับเคลื่อนชุมชนซึ่งคิดเป็น 87% รองลงมาคือปัจจัยความสำคัญด้านเกษตรกรรม ในขณะที่ทางฝั่งของกิจการเพื่อสังคมให้ความสำคัญกับตัวนักพัฒนาชุมชนมากถึง 51% รองลงมาคือการให้องค์ความรู้ 39% และตามลงมาด้วยปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับ Well-being ของคนในสังคมทั้งหมด ไม่ว่าจะเป็นด้านสาธารณสุข สิ่งแวดล้อม การท่องเที่ยว พลังงาน การจัดการขยะ และอื่นๆ

อย่างไรก็ดีกลับพบว่ากิจการเพื่อสังคมจำนวน 22 รายจาก 41 รายยังขาดองค์ความรู้ด้านการลงทุนเพื่อสังคมจึงไม่สามารถวัดผลการทำงานเมื่อเทียบระหว่างทรัพยากรและเวลาที่สูญไปได้ นี่จึงเป็นความท้าทายสำคัญสำหรับหน่วยงานทุกภาคส่วนตั้งแต่ภาคธุรกิจ ภาครัฐ และภาคการศึกษาในการวางโมเดลเพื่อจัดการกับองค์ความรู้ที่ไม่สามารถเข้าถึงหรือเห็นภาพการลงทุนที่ทำได้จริง เป็นที่มาของทางออกในรูปแบบแพลตฟอร์มกลางที่สามารถรวบรวมทุกฐานข้อมูลด้านการลงทุนเพื่อสังคม ตั้งแต่การให้ความรู้เรื่องปัจจัยการลงทุน รวมไปถึงวิธีการวัดผลที่ตอบโจทย์ตาม SDGs เพื่อบริหารจัดการกิจการเพื่อสังคม ให้สามารถเติบโตอย่างต่อเนื่องโดยไม่ถูกทิ้งไว้กลางทางหรือไม่เกิดการพัฒนาในภายหลังนอกจากนี้ยังได้เล็งเห็นถึงความท้าทายที่สำคัญในการแสดงออกถึงความต้องการที่ชัดเจนของภาคธุรกิจในทุกระบบของ Supply Chain  การให้ข้อมูลโมเดลธุรกิจซึ่งเป็นภาพที่ชัดเจนนี้จะสร้างความเข้าใจระหว่างกิจการเพื่อสังคมและบริษัทผู้ลงทุน เพื่อหาข้อสรุปในโมเดลที่สอดคล้องต้องกันได้ ซึ่งจะเพิ่มโอกาสการเติบโตให้กับทุกภาคส่วน โดยไม่ได้เป็นเพียงการทำเพื่อประชาสัมพันธ์หรือ CSR ที่เกิดขึ้นเพียงแค่ฉาบฉวยแต่เป็นการจับคู่ความต้องการแล้วเติบโตไปด้วยกันอย่างยั่งยืน