เดือน: กุมภาพันธ์ 2019

นอกเหนือจากบรรยากาศแห่งความสนุกที่มาพร้อมกับเสียงดนตรีแล้ว สิ่งหนึ่งที่เทศกาลวันเดอร์ฟรุ้ตยึดถือเป็นหลักการสำคัญเลยก็คือเรื่องของ “ความยั่งยืน” วันเดอร์ฟรุ้ตจึงไม่ได้เป็นเพียงเทศกาลดนตรีที่ใส่ใจเรื่องสิ่งแวดล้อมเท่านั้น แต่เป็นแพลทฟอร์มส่วนกลางที่มุ่งสร้างความตระหนักรู้ การใช้ความคิดสร้างสรรค์ และเป็นต้นแบบของแรงบันดาลใจในการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม ทั้งยังสอดคล้องกับเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน หรือ SDGs ขององค์การสหประชาชาติในหลากหลายเป้าหมายอีกด้วย

ไม่ว่าจะเป็น SDGs ข้อที่ 6 รับรองการมีน้ำใช้ การจัดการน้ำและสุขาภิบาลที่ยั่งยืน ข้อที่ 12 รับรองแผนการบริโภคและการผลิตที่ยั่งยืน ด้วยการจัดการการใช้ทรัพยากรธรรมชาติร่วมกันอย่างมีประสิทธิภาพ หรือข้อ 2 บรรลุความมั่นคงทางอาหาร ส่งเสริมเกษตรกรรมอย่างยั่งยืน ผ่านการการปรับปรุงชีวิตความเป็นอยู่และสนับสนุนกำลังการผลิตของเกษตรกรรมขนาดเล็ก

และนี่คือตัวอย่างของความยั่งยืนในมิติต่างๆ ที่เกิดขึ้นภายในวันเดอร์ฟรุ้ต

ศิลปะและงานสถาปัตยกรรม: การออกแบบของแต่ละเวทีรวมถึงโครงสร้างต่างๆ นั้นล้วนแต่ได้รับแรงบันดาลใจมาจากธรรมชาติ ด้วยการเลือกใช้วัสดุท้องถิ่นและใช้เทคนิคการก่อสร้างแบบดั้งเดิม เพื่อได้ผลลัพธ์เป็นโครงสร้างที่ทั้งแข็งแรงและยั่งยืน

Eco Pavilion พื้นที่นั่งที่ร่มเย็นด้วยเฉดเงาจากร่มผ้าฝ้ายทำมือสีแดงสด พื้นที่นั่งแบ่งเป็นสัดส่วนด้วยไม้ไผ่

Solar Stage ออกแบบโดย Gregg Fleishman โครงสร้างงานสถาปัตยกรรมที่ประกอบเข้ากันด้วยการใช้ระบบโครงสร้างโมดูลาร์ตามรูปแบบเรขาคณิต นำแผ่นไม้มาวางขัดกันโดยไม่พึ่งพาน็อตยึด ทุกคนสามารถปีนป่ายไปส่วนต่างๆ ได้ตามใจชอบ เลือกจัดวางในตำแหน่งที่เหมาะสมที่สุดสำหรับการตื่นมาดูพระอาทิตย์ขึ้นในตอนเช้าหรือนั่งชมพระอาทิตย์ตกในตอนเย็น

น้ำ: ระบบน้ำของเทศกาลวันเดอร์ฟรุ้ตในปีนี้นั้นน่าสนใจ เนื่องจากเป็นการย้ายพื้นที่จัดงานใหม่ จึงมีการนำน้ำจากทะเลสาบธรรมชาติภายในพื้นที่ ไม่มีการนำเข้าน้ำจากแหล่งอื่น เพื่อเป็นลดคาร์บอนฟุตปริ้นท์ที่เกิดจากการขนส่ง

Bath House บ้านลอยน้ำที่ได้รับแรงบันดาลใจมาจากพิธีกรรมการอาบน้ำของญี่ปุ่นและไทย Bath House จึงออกแบบมาเพื่อเป็นโอเอซิสให้ผู้คนได้เข้ามาพักผ่อนภายใน โครงสร้างทั้งหมดทำจากไม้ไผ่ เพื่อให้ผู้ที่เข้ามาได้เรียนรู้วัฒนธรรมเกี่ยวกับน้ำที่แตกต่างกันและได้รับพลังงานบวกกลับออกไป ออกแบบโดย Ab Rogers

ของเสีย: หลายคนที่มีโอกาสได้สัมผัสกับประสบการณ์ในเทศกาลวันเดอร์ฟรุ้ต ภาพที่เห็นกันจนชินก็คือการที่ทุกคนภายในงานต่างพกพาขวดหรือกระติกน้ำเป็นของตัวเอง เพื่อลดขยะให้ได้มากที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ ในปีนี้เราเห็นกระแสที่น่าสนใจเพิ่มมากขึ้นนั้นคือการเห็นภาชนะต่างๆ ภายในงานส่วนมากนั้นผลิตจากวัสดุที่ย่อยสลายได้อย่างมันสำปะหลังหรืออ้อย เพื่อสามารถรียูสกลับไปเป็นกระเบื้องมุงหลังคาได้จากขยะที่ใช้งานแล้ว

ทำงานร่วมกับสามพรานโมเดล ผู้เป็นตัวกลางเชื่อมต่อระหว่างผู้ผลิตและผู้บริโภคแบบ peer-to-peer เพื่อจัดจำหน่ายผลิตภัณฑ์ออร์แกนิก โดยการเชื่อมโยงผู้ปลูกผลไม้กว่า 300 ราย ผู้ผลิตเครือข่ายจึงเข้ามาร่วมในกิจกรรมครั้งนี้ด้วยเช่นกัน

แก้วกระดาษที่ผลิตจากวัสดุอย่างมันสำปะหลังและอ้อย สามารถย่อยสลายได้ใน 180 วัน เพื่อเป็นส่วนหนึ่งในการลดและสร้างขยะพลาสติกให้ได้มากที่สุด

เพื่อเป็นการเตรียมตัวรับกับความท้าทายที่จะเกิดขึ้นหลายรูปแบบในปี 2019 ทั้งนักออกแบบ นวัตกร นักกิจกรรรม ผู้ประกอบการทางสังคม และทุกๆ คนสามารถร่วมเป็นส่วนหนึ่งในการสร้างความเปลี่ยนแปลง และคิดค้นหนทางแก้ไขปัญหาใหม่ๆ ที่คำนึงถึงความหลากหลายของทุกคนได้มากขึ้น

ท่ามกลางนักท่องเที่ยวจำนวนมหาศาลที่เดินทางเข้ามาในประเทศไทย นอกเหนือจากแลนด์มาร์กต่างๆ ย่านดังที่ต้องเดิน กิจกรรมจากเช้าถึงเย็นที่มีรองรับนักท่องเที่ยวจากทั่วโลก ถึงอย่างนั้น อุตสาหกรรมการท่องเที่ยวของไทยกลับเกินช่องว่างที่กลายเป็นโอกาสได้ แน่นอนว่านักท่องเที่ยวทุกคนนั้นต้องการสร้างประสบการณ์ใหม่และเป็นทริปที่มีความหมาย แต่อาจจะยังขาดอินไซท์หรือข้อมูลเชิงลึกในการท่องเที่ยว ซึ่งหาได้จากคนในพื้นที่ ทางฝั่งคนในพื้นที่เองก็เต็มใจสื่อสาร แต่ขาดความรู้ด้านทักษะภาษาอังกฤษ ทั้งพิมพิชา บุญอนันต์ ปภพ มุ่งเพียรมั่น และจุฑาทิพย์ ตาฬุมาศสวัสดิ์ จึงเริ่มต้นโครงการ Saturday School International Volunteer โครงการที่ให้นักท่องเที่ยวได้เป็นอาสาสมัครครูสอนภาษา ที่เที่ยวไปด้วย คนในพื้นที่ได้ความรู้ไปด้วย

โดยนักท่องเที่ยวสามารถลงทะเบียนกับ Saturday School International Volunteer เพื่อที่จะสอนภาษาอังกฤษให้กับเด็กๆ ในชุมชน โดยเด็กๆ จะได้ประโยชน์คือความรู้และทักษะภาษาอังกฤษที่เพิ่มมากขึ้น คนอื่นๆ ในชุมชนสามารถอาสานำเที่ยวได้ เกิดเป็นการสร้างรายได้ให้กับร้านค้าต่างๆ ในพื้นที่ นักท่องเที่ยวเองจะได้รับประสบการณ์ท่องเที่ยวแบบที่หาในไกด์บุ้คเล่มไหนๆ ไม่ได้อย่างแน่นอน

Saturday School International Volunteer เป็นหนึ่งในโครงการที่ได้รับรางวัลจากเวที Youth Co:lab ทำให้ได้มีโอกาสเข้าร่วมเวิร์กช็อปเพื่อพัฒนาโครงการเพิ่มเติม โดยได้รับคำปรึกษาจาก Local Alike ให้เดินหน้าในการประกวดโครงการต่างๆ อย่างต่อเนื่อง เพื่อให้โครงการได้เป็นที่รู้จึก เพิ่มโอกาสในการที่ธุรกิจ หน่วยงาน หรือพาร์ทเนอร์ในด้านต่างๆ จะเข้ามาร่วมมือมากขึ้น ทำให้อาจได้รับเงินทุนสนับสนุนมากยิ่งขึ้น ท่ามกลางข้อจำกัดด้านบุคลากร ที่จะต้องมีโครงสร้างการทำงานเป็นระบบเข้ามารองรับ เนื่องจากการดำเนินงานในช่วงแรกนั้นเป็นการทำงานลักษณะอาสาสมัคร ทำให้เมื่อเกิดการเปลี่ยนแปลงด้านบุคลากรจึงจำเป็นต้องมีทางออกรองรับไว้เสมอ

สิ่งที่น่าสนใจจาก Saturday School International Volunteer คือการค้นพบว่า นักท่องเที่ยวที่เข้ามาเป็นอาสาสมัครนั้น ต่างร่วมใจกันต่อยอดการทำงานกันอย่างเป็นจริงเป็นจัง มีการแลกเปลี่ยนรูปแบบการสอนที่แต่ละคนถนัด เพื่อปรับปรุงให้ได้วิธีการสอนที่ดีที่สุดสำหรับเด็กๆ ในโรงเรียนไทย ต่างฝ่ายต่างเชื้อชาติ ต่างร่วมกันเข้ามาเรียนรู้ ภายในระยะเวลา 8 วันจึงเกิดกระบวนการเรียนรู้เรื่องการเรียนการสอนแบบใหม่ ทำให้ Saturday School International Volunteer มีบทบาทเป็นเหมือนแพลทฟอร์มกลางที่รวบรวมองค์ความรู้ที่เกิดขึ้นจากการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นร่วมกัน

ในปีนี้ Saturday School International Volunteer มาพร้อมกิจกรรมที่เกิดขึ้นจากอาสาสมัครนักท่องเที่ยวและเด็กนักเรียนที่ได้ทำร่วมกัน ผู้ที่สนใจสามารถติดตามความเคลื่อนไหวได้ที่ https://www.facebook.com/Saturday-School-International-Volunteer-SSIV-2465208980188258/

จะทำอย่างไรเมื่อองค์ความรู้เรื่องการกินอาหารตามฤดูกาล การบริโภคแบบดั้งเดิม รวมถึงการเก็บรักษาเมล็ดพันธุ์อย่างถูกต้องนั้นอาจหายไปตามกาลเวลาหากคนรุ่นใหม่ไม่ให้ความสำคัญ?

กัลยา  เชอมื่อ ชนเผ่าอาข่า และ ยุทธภัณฑ์ พิพัฒน์มงคลกุล คนรุ่นใหม่ชาวปกาเกอะญอจากภาคเหนือเริ่มมองเห็นปัญหานี้ ทั้งสองคนเป็นคนรุ่นใหม่ที่ต้องเข้ามาเรียนต่อในเมือง (เชียงใหม่) การห่างออกจากบ้านทำให้ต้องเปลี่ยนรูปแบบการกินแบบท้องถิ่นที่ถูกสั่งสอนมาตั้งแต่เด็ก ให้เป็นกินเน้นสะดวกสบาย ทำให้เกิดรอยต่อในการส่งต่อความรู้เรื่องการกินตามฤดูกาล ที่ครั้งหนึ่งเคยเรียนรู้ได้จากคุณตาคุณยาย การขาดหายไประหว่างรุ่นสู่รุ่นนี้ทำให้วัฒนธรรมอาหารที่ดีนั้นเลือนหาย วัฒนธรรมการกินตามฤดูกาลที่มากด้วยประโยชน์ เพราะเป็นรูปแบบการกินที่ทำให้สุขภาพดีและยังคำนึงถึงสิ่งแวดล้อมอย่างครบวงจร

กัลยาและยุทธภัณฑ์จึงตัดสินใจเริ่มต้นศึกษาจากจุดเริ่มต้น นั่นคือเริ่มที่เรื่องเมล็ดพันธุ์ดั้งเดิม โดยทำงานร่วมกับศูนย์ศึกษาชาติพันธุ์และการพัฒนา  มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ในการบันทึกเก็บข้อมูลเมล็ดพันธุ์​และทำงานกับเกษตรกร เมื่อเป้าหมายแรกสำเร็จ ทั้งคู่จึงต้องการต่อยอดเป้าหมายสู่การมุ่งเน้นการสร้างองค์ความรู้ เป็นตัวกลางเชื่อมโยงคนรุ่นเก่าเข้ากับคนรุ่นใหม่ เพราะผู้เฒ่าในหมู่บ้านนั้นคือคนที่รู้ดีที่สุดว่าอาหารแต่ละชนิดนั้นกินอย่างไร เก็บอย่างไร และต่อยอดได้ด้วยการนำคนรุ่นใหม่เข้าไปเรียนรู้ในชุมชน

เพราะรู้ดีว่าเมล็ดพันธุ์คือสิ่งที่สร้างความหลากหลายให้กับอาหารการกิน ในขณะที่ชาวบ้านยังคงปลูกและทำการเกษตรด้วยวิถีเดิม คนรุ่นหลังเข้าไปเพิ่มศักยภาพและส่งต่อความรู้ด้วยการสร้างเครื่องมือที่ช่วยระบบจัดการ ขนส่งผักพื้นบ้าน โดยทำงานร่วมกับโรงพยาบาล โรงเรียน ร้านอาหารต่างๆ ในชุมชน ขนส่งผักจากไร่นามาโดยตรง ต่อมาจึงได้มีการเปิดโอกาสให้เชฟจากร้านอาหารและบุคลากรจากโรงแรมต่างๆ ได้เข้ามาศึกษาและลองคิดค้น ทำเมนูจากผักพื้นบ้าน เรียนรู้การกินอาหารตามฤดูกาล ตามการเติบโตของผักพื้นบ้านแต่ละฤดู

Seed Journey เป็นหนึ่งในทีมที่ผ่านการคัดเลือกเข้าโครงการ Youth Co:lab 2018 และคว้ารางวัลชนะเลิศมาครอบครอง หลังจากได้รางวัลและเข้าร่วมเวิร์กช็อปเพื่อพัฒนาโปรเจ็กต์เพิ่มเติม สิ่งสำคัญที่ทั้งสองคนได้เรียนรู้คือเรื่องการเข้าศึกษาลงพื้นที่ จากการคิดคำนึงถึงเป้าหมายของโครงการเพียงอย่างเดียว จึงได้มีการขยายเป้าหมายเป็นการสร้างประโยชน์ให้กับชาวบ้านในชุมชนด้วย เริ่มจากการเปิดรับฟังความคิดเห็นให้มากขึ้น ทำให้จากในช่วงแรกที่กำหนดเป็นกิจกรรมตามฤดูกาลตลอดทั้งปี ก็ได้มีการปรับเปลี่ยนโดยคำนึงถึงผลประโยชน์ที่จะเกิดขึ้นกับชุมชนให้มากขึ้น กิจกรรมตามฤดูกาลจึงถูกแบ่งเวลาเป็นทั้งปี อย่างเช่น เกิดเป็นกิจกรรมการแปรรูปหน่อไม้แห้งและผักกาดแห้ง เพื่อให้ผลิตได้ทันกับต้องการของร้านอาหารในชุมชน

อีกเรื่องที่เรียนรู้คือการกำหนดกลุ่มเป้าหมายใหม่ จากเดิมที่คิดว่าโครงการมีกลุ่มเป้าหมายคือคนรุ่นใหม่เท่านั้น แต่หลังจากลงพื้นที่จึงได้เข้าใจว่า กลุ่มเป้าหมายที่แท้จริงคือชาวบ้านในพื้นที่ คนเฒ่าคนแก่ เพราะเป็นกลุ่มคนมีความเข้าใจลักษณะการกินตามฤดูกาลเป็นทุนเดิม เมื่อมีโครงการนี้เกิดขึ้นจึงเป็นการจุดประกายไอเดียให้กับชาวบ้าน เจ้าของร้านอาหารที่เห็นความสำคัญของวัตถุดิบและยินดีที่จะนำมาเป็นส่วนหนึ่งในเมนูอาหาร รวมถึงเจ้าของโรงแรมที่เข้าใจและเสนอความร่วมมือด้วยการเปิดพื้นที่ให้นอนเป็นโฮมสเตย์เพื่อสนับสนุนสถานที่สำหรับการจัดเวิร์กช็อปให้ความรู้ หลังจากนี้ Seed Journey จึงมุ่งเน้นการทำกิจกรรมให้เป็นต้นแบบ เก็บข้อมูล รวบรวมองค์ความรู้ สื่อสารกับชุมชนในแต่ละพื้นที่ให้เกิดความเข้าใจอย่างถูกต้อง โดยในปี 2019 Seed Journey เริ่มจัดจำหน่ายผลิตภัณฑ์จากชุมชนและยังคงมุ่งมั่นส่งต่อความรู้ สร้างความเข้าใจเรื่องการกินตามฤดูกาลผ่านโครงการนี้ต่อไป

ติดตามการเดินทางของเมล็ดพันธุ์และกิจกรรมของ Seed Journey ได้ที่ https://www.facebook.com/seedsjourney/

ท่ามกลางนักท่องเที่ยวจำนวนมหาศาลที่เดินทางเข้ามาในประเทศไทย นอกเหนือจากแลนด์มาร์กต่างๆ ย่านดังที่ต้องเดิน กิจกรรมจากเช้าถึงเย็นที่มีรองรับนักท่องเที่ยวจากทั่วโลก ถึงอย่างนั้น อุตสาหกรรมการท่องเที่ยวของไทยกลับเกินช่องว่างที่กลายเป็นโอกาสได้ แน่นอนว่านักท่องเที่ยวทุกคนนั้นต้องการสร้างประสบการณ์ใหม่และเป็นทริปที่มีความหมาย แต่อาจจะยังขาดอินไซท์หรือข้อมูลเชิงลึกในการท่องเที่ยว ซึ่งหาได้จากคนในพื้นที่ ทางฝั่งคนในพื้นที่เองก็เต็มใจสื่อสาร แต่ขาดความรู้ด้านทักษะภาษาอังกฤษ ทั้งพิมพิชา บุญอนันต์ ปภพ มุ่งเพียรมั่น และจุฑาทิพย์ ตาฬุมาศสวัสดิ์ จึงเริ่มต้นโครงการ Saturday School International Volunteer โครงการที่ให้นักท่องเที่ยวได้เป็นอาสาสมัครครูสอนภาษา ที่เที่ยวไปด้วย คนในพื้นที่ได้ความรู้ไปด้วย

โดยนักท่องเที่ยวสามารถลงทะเบียนกับ Saturday School International Volunteer เพื่อที่จะสอนภาษาอังกฤษให้กับเด็กๆ ในชุมชน โดยเด็กๆ จะได้ประโยชน์คือความรู้และทักษะภาษาอังกฤษที่เพิ่มมากขึ้น คนอื่นๆ ในชุมชนสามารถอาสานำเที่ยวได้ เกิดเป็นการสร้างรายได้ให้กับร้านค้าต่างๆ ในพื้นที่ นักท่องเที่ยวเองจะได้รับประสบการณ์ท่องเที่ยวแบบที่หาในไกด์บุ้คเล่มไหนๆ ไม่ได้อย่างแน่นอน

Saturday School International Volunteer เป็นหนึ่งในโครงการที่ได้รับรางวัลจากเวที Youth Co:lab ทำให้ได้มีโอกาสเข้าร่วมเวิร์กช็อปเพื่อพัฒนาโครงการเพิ่มเติม โดยได้รับคำปรึกษาจาก Local Alike ให้เดินหน้าในการประกวดโครงการต่างๆ อย่างต่อเนื่อง เพื่อให้โครงการได้เป็นที่รู้จึก เพิ่มโอกาสในการที่ธุรกิจ หน่วยงาน หรือพาร์ทเนอร์ในด้านต่างๆ จะเข้ามาร่วมมือมากขึ้น ทำให้อาจได้รับเงินทุนสนับสนุนมากยิ่งขึ้น ท่ามกลางข้อจำกัดด้านบุคลากร ที่จะต้องมีโครงสร้างการทำงานเป็นระบบเข้ามารองรับ เนื่องจากการดำเนินงานในช่วงแรกนั้นเป็นการทำงานลักษณะอาสาสมัคร ทำให้เมื่อเกิดการเปลี่ยนแปลงด้านบุคลากรจึงจำเป็นต้องมีทางออกรองรับไว้เสมอ

สิ่งที่น่าสนใจจาก Saturday School International Volunteer คือการค้นพบว่า นักท่องเที่ยวที่เข้ามาเป็นอาสาสมัครนั้น ต่างร่วมใจกันต่อยอดการทำงานกันอย่างเป็นจริงเป็นจัง มีการแลกเปลี่ยนรูปแบบการสอนที่แต่ละคนถนัด เพื่อปรับปรุงให้ได้วิธีการสอนที่ดีที่สุดสำหรับเด็กๆ ในโรงเรียนไทย ต่างฝ่ายต่างเชื้อชาติ ต่างร่วมกันเข้ามาเรียนรู้ ภายในระยะเวลา 8 วันจึงเกิดกระบวนการเรียนรู้เรื่องการเรียนการสอนแบบใหม่ ทำให้ Saturday School International Volunteer มีบทบาทเป็นเหมือนแพลทฟอร์มกลางที่รวบรวมองค์ความรู้ที่เกิดขึ้นจากการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นร่วมกัน

ในปีนี้ Saturday School International Volunteer มาพร้อมกิจกรรมที่เกิดขึ้นจากอาสาสมัครนักท่องเที่ยวและเด็กนักเรียนที่ได้ทำร่วมกัน ผู้ที่สนใจสามารถติดตามความเคลื่อนไหวได้ที่ https://www.facebook.com/Saturday-School-International-Volunteer-SSIV-2465208980188258/

เพื่อเป็นการเตรียมตัวรับกับความท้าทายที่จะเกิดขึ้นหลายรูปแบบในปี 2019 ทั้งนักออกแบบ นวัตกร นักกิจกรรรม ผู้ประกอบการทางสังคม และทุกๆ คนสามารถร่วมเป็นส่วนหนึ่งในการสร้างความเปลี่ยนแปลง และคิดค้นหนทางแก้ไขปัญหาใหม่ๆ ที่คำนึงถึงความหลากหลายของทุกคนได้มากขึ้น